04.11.1998
Кога ќе стане збор за македонскиот човек, а особено за неговиот менталитет, Србите понекогаш раскажуваат една мошне илустративна приказна. Колку во неа има вистина, колку фантазија, не би можел да кажам. Важно, тие во основата веруваат во неа, а особено во нејзината поента.
Приказната вели дека некогаш, додека тие се уште биле турски поданици, требало некој да појде во Цариград и да води некакви важни преговори на дворот на турскиот султан. Арно ама, прашањето било и премногу важно, така што едно било сигурно: ако преговарачот не им оди на рака на Турците, тешко си му нему, тие, по обичај, ќе најделе начин да му го расипат стомакот (да не речам апла: да го отрујат). Затоа, иако имале умни, учени глави и добри преговарачи, Србите се стегале да се пријават за таа важна мисија. На крај решиле да испратат еден Македонец (јужен,Србин! Се знаело и тогаш: јужниот Србин и не е баш некој јак Србин, па иако отиде курбан штетата нема да биде преголема!).
Нашле некој нашинец, му направиле метанија на умот и ербаплакот, та свечено го испратиле за в Цариград. Нашинецот преговарал што преговарал, дошло време да се “јаде леб”. Ичко ефенди, што ќе јадеш? – го прашале домаќините. Па, може ли пет варени јајца! Му дале пет варени јајца. Така еден ден, така два ли, три ли, пет ли. А Ичко се “пет варени јајца”, па “пет варени јајца”. Го направиле договорот (за чудо – во полза на Србите) и Ичко – жив и здрав! – се вратил во Србија. Како остана жив, бре човеку? – распрашувале Србите, а тој сѐ по ред им раскажал. Турците, пак, преку својот амбасадор, исто така високо го оцениле македонскиот преговарач. Рекле. “Чок ак’ли” (“многу умен”). Ете, оттогаш до денес Србите (извртувајќи го малу турскиот израз) не нарекуваат нас Македонците (по малу пејоративно, по малу со завист) – “чокалии”. Поинаку речено: ербап луѓе, умни глави (српски: “паметњаковиќи”).
На оваа приказна се присетив пред првите парламентарни избори, на едно ТВ-соочување на сите партиски лидери што учествуваа во конкуренцијата и реков дека верувам во разумноста, умереноста на македонскиот човек и дека не мислам оти тој (како распалените хрватски или српски националисти, на пример) веднаш ќе им се фрли во раце на нашите национални нео-романтичари. Така и бидна: иако добија најголем број места во парламентот, неоромантичарите сепак не можеа самостојно да формираат влада.
Стариот господин, знаејќи го ова, воопшто и не се потруди да “формализира” и да губи време со почитување на Уставот (нудејќи им мандат за состав на влада), туку надве-натри присобра дел од македонската интелектуална елита и направи едно чудо од “експертска влада”.
Кога се покажа дека претседателовите избраници не функционираат како што тој си замислуваше, тој без тешкотии успеа да направи препка и да ги собори, а мандатот им го даде на поединечно победените квази-комунисти, квази-реформисти, квази-социјалисти, кои (заедно со “чесните Албанци”), додека да трепнеш, составија влада и ни се качија на грбот за додатни осум години.
Арно ама, народецот македонски, и покрај сите “Баба Роги”, со кои го застрашуваше како МРТВ-ата, така и органите на ССРНМ (републичкиот и градскиот), на крај сепак виде дека квази-социјалдемократите, либералите и социјалистите, работејќи само и единствено за лична корист, наедно најефикасно, непоправливо работеа и на сопствена штета. За жал, и на наша штета! Тоа беше причината што традиционално стрпливиот, пословично умерениот македонски човек конечно реши да ги “откачи” досегашните лоши газди и да ги замени за нови. “Неоромантичарите” во меѓувреме станаа “голи реалисти”, ги научија фазоните на власта и на добар пат се да ни бидат газди барем дваесет години од сега натаму. Притоа, на последниве избори пропадна едно чудо ѓоа-партии што јуношите од власта дарежливо ги плаќаа само и единствено со цел да припомогнат да се намали бројот на гласовите за ВМРО во првиот круг. И тоа не е жално!
За мене, а и за многумина други во земјата, е многу жално што пропадна и обидот на г. Александар Тортевски, преку мнозинската листа на победничката коалција, да избори место во парламентот за Лигата за демократија. Рака на срце, вината за тоа не е само негова! Членовите на Лигата, без сопствена пропорционална листа, немаа некој особен мотив да учествуваат во хазардната игра на сѐ или ништо во која се впушти нивниот претседател. Но, имаше и некои други моменти! Неколку месеци пред изборите, бев поканет на една театарска претстава на еден мој зетко од Штип. По претставата имаше мала прослава со артистите, но и со некои угледни гости од градот. Во еден момент му соопштив на еден висок штипски функционер на ВМРО (да не го именувам, да не му создавам непријатности меѓу неговите) дека сме во преговори за коалиција со неговата партија. Човекот, очигледно израдуван, во еден момент сепак рече: “Не сум сигурен дека нашето раководство е свесно што добива од сојузот со Лигата, без оглед на тоа што е таа мала партија!”. Мина еден месец, преговорите (за кои еднаш пишував и на ова место овдека!) ги водевме со потпретседателот на нашата најнационална партија. Кога нему му ги пренесов зборовите на штипскиот угледник, тој, по малу погодено, рече дека човеков очигледно лошо го проценува сопственото раководство. После се покажа дека Штипјанецот имал полно право: раководството сосема ја потцени Лигата, па дури речиси никаде и не обзнани дека коалицијата е тројна, а не двојна.
Остана (ѓоа)тајна кој ја саботираше соработката на ВМРО-ДПМНЕ и Лигата за демократија, кој не дозволи барем еден нејзин претставник да се најде на пропорционалната листа рамо до рамо до челниците на победничката коалиција. Нејсе, денес или утре работите ќе си дојдат на свое и ќе се расветлат и тие (ѓоа)тајни. Инаку, кога ја правевме Лигата за демократија се раководевме од некои аксиоми на политикологијата од кои основната гласи: едно здружение на граѓаните станува вистинска партија дури откако ќе преживее петнаесетина години од своето основање. Лигата за демократија, и покрај сите сопки и од лево и од десно, на 21 ноември 1998 година ќе полни 9 години од своето зачнување. Се надевам дека она малу луѓе што ни останаа (како и оние што, во најдобра намера, им ги подаривме на некои други партии, а што денес или утре ќе ни се вратат, заедно со оние што во меѓувреме ќе увидат дека на земјата и треба една чесна граѓанска партија) наскоро повторно ќе се присоберат и ќе го продолжат она што го намислија: да направат од Македонија пристојно место за живеење. Денес сме уште понепристојно место од она што бевме пред девет години! А тоа е сосема достатна причина за постоење на Лигата и покрај сето разочарување што ни го приредија победниците!кендот. Универзитетските професори, барем лете, многу личат на пензионерите: имаат бесконечно долги ферии, во кои неделите не се разликуваат многу од работните денови. Особено годинава!
По немилите настани од ланскиот Илинден (истурањето на водата од устата врз облеката на претседателот на Републиката и неговото исвиркување за време на празничниот говор), годинава некој се сетил да го прати првиот човек на државата на сигурно, во некаква караула, каде што со војничката атмосфера, нема теорија да се повтори такво нешто. А за да не му се случи нешто слично на младиот бестрашен борец против октоподи и други гадинки, овојпат (велат!) тоа требало да го оневозможат околу петстотини полицијаци и триесет специјалци. Така, со оглед на тоа што секое изненадување беше исклучено, мора да признам дека самата партиска прослава на Илинден не ме интересираше премногу, па празникот (на овие морничаво високи температури) ми помина главно во друштво на убавата книга “Louis Philippe e Louis XVIII” на Мишел Поњатовски.
Фала му на Бога што принцот Поњатовски навреме се повлече од политиката и им се посвети на историските истражувања, па така и настана ова дело, што во некои аспекти е интереснo и за македонските прилики. Книгата, имено, зборува за тамошната “транзиција” по протерувањето на Наполеон, што Французите, како народ кој сака прецизност, ја нарекуваат “реставрација”. (Патем речено, вака би морало да се нарекува и она што го правиме, односно што би требало да го правиме, во Македонија: реставрација на граѓанското општество, кое т.н. комунисти го разнебитија во периодот од 1945 годнна до денес.) Во некои клучни точки сличноста со Македонија е евидентна: како што Луј XVIII им ја должеше својата (повратена) круна на странците, така и нашата реставрација главно се должи на потребите и заложбите на странците.
Кога новинарите пред некое време распрашуваа еден американски генерал за тоа што ќе бидело со американските војници ако ООН еден ден решат да ја прекинат мисијата на превентивната воена дипломатија, човекот со војничка искреност кратко отсече: “Wе аrе hеге tо ѕtау!” (Дојдовме тука за да останеме!).
Деновиве, во предвечерјето на третите по ред слободни избори во Македонија, еден друг генерал, со исто таква војничка искреност, ни порача дека владата на Бране и компанија (колку ние Македонците и да ја доживуваме како неспособна, несмасна, па дури и арамиска), тие, од другата страна на Големата Бара, ја сметале за “многу сериозна ли, многу важна ли”, Господ ќе го знае како се изрази.
И како што Французите не лудуваа премногу по Бурбоните, вратени со помош на странските бајонети, така ни во Македонија луѓето не се чувствуваат премногу среќни кога американските генерали вака (без срам и перде) си ги искажуваат своите симпатии за превапцаните квази-комунисти. (За ова посебно би требало да се погрижи да информира г. Хил, кој, инаку, во сите свои интервјуа упорно настојува да нѐ убеди дека неговата земја не поддржува никого посебно во Македонија). Но, знаејќи дека американските претседатели, верно, се менуваат на секои четири/осум години, но не и американските генерали, што ќе рече: американската војска плус ЦИА, луѓето овдека повеќе им веруваат на генералите одошто на политичарите.
Сепак постојат и суштествени разлики помеѓу француската реставрација од 1814 и нашата од 1991 година: таму на чело на овој процес беше француската легитимна династија (Бурбоните), кај нас, тоа се престорените, превапцаните квази-комунисти, што (ќе признаете) воопшто не е исто.
Оттаму и можеше да се случи Луј XVIII да донесе декрет со кој се оставаат во сила продажбите на имотите на емигрираното благородништво, што ги направи француската држава по Револуцијата. И, што ми се чини уште поважно, да донесе декрет со кој се признава новата (Наполеоновска) војничка аристократија, што несомнено беше еден вид “национално помирување”, за кое, кај нас, упорно (а безуспешно) војува мојот школски другар и пријател, д-р Димитар Димитров.
Многу е тажно тоа што човек однапред знае дека “национално помирување” кај нас нема и (со оваа власт) не може да има. Дотолку повеќе што душманите на македонскиот народ (на сите четири страни од светот) многу бргу и многу ефикасно направија такво национално помирување.
Во Србија, на пример, актуелната влада ја сочинуваат квази-четници и бивши квази-комунисти. Во Грција може да се вратат сите Грци по род од граѓанската војна (што ќе рече – комунистите, па дури и Македонците, што ќе ѝ се заколнат на верност на Грција, признавајќи ги новите топоними).
Во Албанија за нас злогласниот Бали комбатар е составен дел од тамошниот парламент. Ако имавте одземен имот во Софија (дуќани, станови) вие денес секако го имате повторно во свои раце (или за него добивате закупнина, рента, кирија). Единствено ние Македонците, еден пајтон луѓе, никако да се помириме меѓу себе, иако, според законот, и најтешките кривични дела што заемно си ги правевме во меѓувреме се апсолутно застарени. Но, се разбира, ни тоа национално помирување не може да се случи туку-така.
Предуслов за него би бил: промена на власта, што првин (приоритет над приоритетите!) би ги исправила криминалните неправди на квази-комунистите (обештетувајќи ги и рехабилитирајќи ги жртвите, а не засегајќи во стекнатите права на оние што до нив дошле bona fide). За оваа голема цел Лигата за демократија (наполно безуспешно, ева!) се залага од своето постоење до денес, а нејзините “сензационални успеси” на изборите речовито зборуваат за тоа колку нејзините идеи интимно се прифаќаат во овој безнадежно поделен народ.
Туку здравје, со сила убавина не бидува! Можеби прославата на следниот Илинден ќе биде малу поинаква од овие што веќе педесетина години (по ист урнек) се повторуваат на Мечкин Камен и пошироко. Само, не дај Боже, да се сменат само плукачите!
###
Сакате да продолжите со читањето на останатите 319 колумни? Обезбедете си примерок
Оваа колумна е само една 319-те издадени во збирката наречена едноставно „Колумни“. Оваа книга како и сите останати во издание на Фондацијата Ѓорѓи Марјановиќ не се продаваат на „традиционален“ начин туку се добиваат како благодарност за вашата донација. Финансиските средства обезбедени од донациите ќе бидат употребени за помош при школување и вработување на деца без родители, што е една од нашите стратешки определби.
Инструкции за нарачување
За да ја добиете оваа книга, кликнете на копчето Донирај во горниот десен агол и во полето за забелешка наведете ја адресата на која сакате да ви биде доставена книгата. Донирајте износ по Ваш избор во Фондот за школување на Фондацијата Ѓорѓи Марјановиќ а ние книгите заедно со автограмот од авторот ќе ги доставиме на Вашата домашна адреса. При нарачката, во полето Белешка за нарачката, задолжително наведете „Колумни“.
Забелешка: Можете да донирате износ по ваш избор но не помал од 1500 ден + поштарина. Поштарината за испорака во Македонија изнесува 130 денари. За испорака надвор од Македонија, ве молиме контактирајте нé претходно.






