ЕТ­НО­БЕ­ЛЕГ

05.10.2000

Пред де­се­ти­на го­ди­ни (уш­те бев­ме СФРЈ) пре­ку сред­ства­та за јав­но ин­фор­ми­ра­ње бев под­нел “Отво­ре­на кри­вич­на при­ја­ва” про­тив Сло­бо­дан Ми­ло­ше­виќ, први­от чо­век на Срби­ја, кој во то­а вре­ме бе­ше на врвот од сво­ја­та по­пу­лар­ност. На овој мој дон­ки­хо­тов­ски гес­т на вер­нос­т спре­ма иде­а­лот на прав­на­та држа­ва осо­бе­но му се ра­ду­ва­ше еден ле­кар што се­ко­ја не­де­ла го сре­ќа­вав на врвот на Вод­но. Не сум во сос­тој­ба да ги опи­ша­м си­те “чет­ки” што ми ги уди­ра­ше чо­ве­ков по тој по­вод. От­по­сле сфа­тив де­ка при­чи­на за не­го­ва­та ра­дос­т не би­ла мо­ја­та “гра­ѓан­ска храб­рост”, ту­ку не­го­ва­та па­то­лош­ка ом­ра­за про­тив Ср­би­те. (Док­то­рот, осо­бе­но под­на­пи­ен, има­ше оби­чај нос­тал­гич­но да бла­да по мај­ка Бол­га­ри­ја!)

Ед­на не­де­ла, име­но, док­то­ров, по­себ­но ќе­и­ф­ли­сан, фа­ти пред сво­и­те при­ја­те­ли (во мо­е при­сус­тво) да фан­та­зи­ра ка­ко, ко­га не­го­ва­та пар­ти­ја (да не ре­ча­м ко­ја) ќе дој­де­ла на власт, “си­те они­е ѓу­бри­ња со -иќ во пре­зи­ме­то” ќе би­ле исе­ле­ни од Ма­ке­до­ни­ја (ка­ко и 1941, впро­чем). На­м­ќор­ски го пот­се­тив де­ка ти­е за­мис­ли ги из­ла­га пред чо­век што и са­ми­от има “иќ” во пре­зи­ме­то, а тој (за­бо­ра­вај­ќи на сво­е­то оду­ше­ву­ва­ње од мо­ја­та туж­ба про­тив срп­ски­от вожд), со ис­кре­нос­т на по­лу-иди­от ми се об­ра­ти со пи­ја­на насмев­ка: “За вас, про­фе­со­ре, под­гот­ву­ва­ме по­се­бен кон­теј­нер!”.

Со мен­та­ли­те­тот на лу­ѓе­то што има­ат па­то­лош­ка авер­зи­ја спре­ма они­е на “иќ” во пре­зи­ме­то се сре­ќа­ва­м и во ано­ним­ни­те писма што по­не­ко­гаш ми ги пи­шу­ва­ат при­пад­ни­ци­те на док­то­ро­ва­та пар­ти­ја. Та­ка, пред не­кој ден ми се ја­ви еден нез­на­ен ју­нак, па, на­ре­ку­вај­ќи ме “го­ве­до чет­нич­ко”, ми по­ра­ча (на­ве­ду­ва­м без поправ­ки): “Имаш сре­ќа што жи­ве­еш во Ма­ке­до­ни­ја, да си слу­чај­но во Хрват­ска они би ти ја ски­на­ле гла­ва­та пе­дер­ска пе­де­ру срп­ски. А знај де­ка и ов­де за ско­ро вре­ме не­ма да мо­жиш да ше­таш сло­бод­но”.

Не ме из­не­на­ду­ва прем­но­гу фа­ши­зо­ид­нос­та на дол­ни­те сло­е­ви од док­то­ро­ва­та пар­ти­ја. То­а не е ма­ке­дон­ски фе­но­мен. Си­те без­на­деж­но мар­ги­на­ли­зи­ра­ни лу­ѓе на све­тот (и во Гер­ма­ни­ја и во Франци­ја и во Аме­ри­ка) по­се­га­ат по вол­шеб­ни­от лек на ксе­но­фо­би­ја­та: за сѐ што им се слу­чу­ва ви­нов­ни се дој­денци­те (во Гер­ма­ни­ја на Хит­лер – Евре­и­те, во де­неш­на Гер­ма­ни­ја – пред сѐ Тур­ци­те, во Аме­ри­ка – Црнци­те)! Ду­ри и ако не се дој­денци (ка­ко ме­не). На­ши­те до­маш­ни фа­шис­то­и­ди се па­ла­т на они­е со “иќ” во пре­зи­ме­то. Ги драз­ни ка­ко цр­ве­на­та бо­ја би­кот. За­лу­до е на овој сој да му до­ка­жу­ваш де­ка си Ма­ке­до­не­ц (пра­ша­ње е да­ли и са­ми­те зна­ат што се)! Ти за нив ос­та­ну­ваш по­и­на­ков, ту­ѓи­нец. А тие, са­мо за­то­а што пре­зи­ме­то слу­чај­но им зав­ршу­ва на “ов” или “ски”, има­ат при­чи­на ба­ре­м во неш­то да се чув­ству­ва­ат су­пе­ри­ор­ни над те­бе.

Ми­на­та­та са­бо­та от­крив де­ка при­пад­ни­к на овој и ва­ков чо­веч­ки сој ти бил и Га­не То­до­ров­ски, што спо­ред си­те ста­тус­ни сим­бо­ли би тре­ба­ло да го сме­та­ме за ма­ке­дон­ски ин­те­лек­ту­а­ле­ц par excellence. За раз­ли­ка од мо­јот ано­ни­мен ко­рес­пон­дент, Га­не дос­та доб­ро ме поз­на­ва (и тој зна­е­ше да ми чес­ти­та на бит­ки­те про­тив “вер­бал­ни­от де­ликт”, на не­ко­и тек­сто­ви од бел­град­ска КЊИ­ЖЕВ­НА РЕЧ, на не­ко­и по­ле­ми­ки во ов­деш­ни­от пе­чат). А се­пак ти бил ис­т ка­ко док­то­рот од Вод­но или ка­ко ано­ни­му­сот со “чет­нич­ко­то го­ве­до”!

Во ин­тер­вју­то за УТ­РИН­СКИ ВЕС­НИК, ми­на­та­та са­бо­та на­ши­от ака­де­ми­к ми го не­ги­ра пра­во­то да се гри­жа­м за “ма­ке­донц­ки­те ра­бо­ти” са­мо и единстве­но за­то­а што пре­зи­ме­то ми зав­ршу­ва­ло на “иќ”. Да се крс­ти чо­век с’с ле­ву ру­ку! За да не ре­че не­кој де­ка пре­те­ру­вам, ќе ги на­ве­дам, без поправ­ки, збо­ро­ви­те на ака­де­ми­кот и по­ет Га­не То­до­ров­ски, по соп­стве­но приз­на­ни­е “ма­ке­дон­ски на­ци­о­на­лис­т по про­фе­си­ја” (неј­се, од неш­то мо­ра да се жи­вее!):

“Но, дол­жен сум да пре­до­ча­м и да пре­дуп­ре­да­м де­ка из­вес­ни на­ши по­ли­тич­ки ак­ро­ба­ти, ко­иш­то по­ра­ди ет­но­бе­ле­гот “иќ” во сво­е­то пре­зи­ме не­ма­ат мо­рал­но пра­во да ни ба­ја­т ба­ја­ти бај­ки на ми­тин­зи и на „ти ре­ков – ми ре­че“ за об­но­ве­на­та бу­гар­ска опас­нос­т пред то­ле­ран­тни­те ТВ-ка­ме­ри”. Ко­га ќе му се слу­чи то­а чо­ве­ков го га­си те­ле­ви­зо­рот. Пра­вил­но! Да имав “ов” или “ски” во пре­зи­ме­то, се раз­би­ра, ќе имав пол­но пра­во да го ка­жу­ва­м она што го ка­жу­вав. Ва­ка “ет­но­бе­ле­гот” ме дис­ква­ли­фи­ку­ва. Ви­ди мај­ка­та!

Еден член на МА­НУ, ду­ри и од маш­та­бот на Га­не, не мо­же да би­де тол­ку нег­ра­мо­тен и да не ги поз­на­ва иде­и­те што ги зас­та­пу­ва не­го­ви­от нас­лед­ни­к во Москва. Ко­га со­го­вор­ни­кот во УТ­РИН­СКИ ВЕС­НИ­К ќе го на­ре­че Ди­ми­тар Ди­мит­ров “иде­ен во­дач на бу­га­ри­за­ци­ја­та во Ма­ке­до­ни­ја”, Га­не, без как­ва и да е по­ли­тич­ка ак­ро­ба­ти­ка, “без ог­лед на то­а што при­чи­ни и по­во­ди за так­ва оз­на­ка има” (не­го­ви збо­ро­ви, жи­ми мај­ка!) не го при­фа­ќа так­во­то ети­ке­ти­ра­ње (!?). Мо­же да има ил­ја­да и сто при­чи­ни и по­во­ди Ди­ми­тар Ди­мит­ров да се оз­на­чи ка­ко иде­ен во­дач на бу­га­ри­за­ци­ја­та во Ма­ке­до­ни­ја, Га­не му прош­те­ва: во­дач-не­во­дач, чо­ве­ков суш­тес­тве­но се раз­ли­ку­ва од Мар­ја­но­ви­ќ (има пре­зи­ме без ет­но­бе­лег!). Ду­ри и ко­га идеј­ни­от во­дач на бу­га­ри­за­ци­ја­та е ми­нис­тер за кул­ту­ра во Вла­да­та на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја, ду­ри и ко­га на клуч­ни мес­та во ма­ке­дон­ска­та кул­ту­ра и на­у­ка по­ста­ву­ва лу­ѓе со нес­кри­е­но бла­го­на­деж­ни ста­во­ви, Га­не ка­те­го­рич­но из­ја­ву­ва: “Про­цес на бу­га­ри­за­ци­ја во овој мо­мен­т не­ма”. А ко­га ќе го има – не се знае! Ба­ре­м Га­не не знае. Га­не не кри­е де­ка во Ма­ке­до­ни­ја има за­го­вор­ни­ци на про­це­сот на бу­га­ри­за­ци­ја: “Има! Им ги зна­е­ме и ими­ња­та!” (а и по­зи­ци­и­те во ма­ке­дон­ска­та држа­ва), па се­пак, не чув­ству­ва ни пот­ре­ба ни об­врска да ги про­зи­ва (!?). Тој, на­вод­но, не им е бли­зок, ни­ту пак им ги спо­де­лу­ва ста­во­ви­те.

Ете, то­а е Га­не! И ту­ка не­ма ни по­мош ни лек! Не му е прв па­т да си сто­и на стра­на и да си трае. На вре­ме­то, во су­ди­рот по­ме­ѓу Ко­ли­шев­ски и Црвен­ков­ски, по соп­стве­но при­за­ние, стоел скра­ја, “иа­ко емо­тив­но и ин­тим­но им бил нак­ло­нет на дет­ро­ни­ра­ни­те ра­ко­вот­ци” (!?). Та­ков си е чо­ве­кот! Си сто­и скра­ја и ко­га за не­ко­го има емо­тив­на и ин­тим­на нак­ло­ност, и то­гаш ко­га не­ко­му не му е бли­зок и не му ги спо­де­лу­ва ста­во­ви­те. Жи­ва Сфин­га!

Јас сум по­и­на­ков! Ди­ја­мет­рал­но по­и­на­ков! И то­а не са­мо по­ра­ди ет­но­бе­ле­гот. Има­м ста­рин­ски оби­чај да се плет­кам во ра­бо­ти што лич­но не ме за­се­га­ат: на вре­ме­то, да во­ју­ва­м про­тив еден па­раг­раф од Кри­вич­ни­от за­ко­ни­к чи­јаш­то “неж­ност” са­ми­от ни­ко­гаш не ја бев по­чув­ству­вал, да го ту­жа­м Ми­ло­ше­ви­ќ ко­га си­те го кре­ва­а до не­бо­то (“фак­тор на ста­бил­ност” на Бал­ка­нот, бра­ни­тел на срп­ство­то, дрн-дрн!), де­нес – да по­ка­жу­ва­м со пр­ст на они­е што са­ка­ат да ни ја про­да­да­т ду­ша­та. Има­м оби­чај јав­но да си ги ис­ка­жу­ва­м сим­па­ти­и­те и ан­ти­па­ти­и­те (со Ди­ми­тар Ди­мит­ров дру­га­ру­вав ко­га си­те бе­а про­тив не­го, и не са­мо за­то­а што ми се до­па­ѓа­ше не­го­ва­та иде­ја за ав­то­ном­ни­от ка­рак­тер на умет­нос­та; со не­го рас­ки­нав ко­га ка­ко влас­т фа­ти да нѐ по­ви­ку­ва да прес­та­не­ме со тој ма­зо­хи­за­м на на­ци­о­нал­но се­бе­ис­пи­ту­ва­ње и да си приз­на­е­ме де­ка сме би­ле Бу­га­ри што ги од­на­ро­дил ко­му­низ­мот).

А се­га ма­лу по­од­б­лис­ку за прок­ле­ти­от ет­но­бе­лег! Кол­ку што ме­не ми е поз­на­то пре­зи­ми­ња што зав­ршу­ва­ат на “иќ” има­ат и Ру­си и Пол­ја­ци и Цр­но­гор­ци и Хрва­ти и Сло­венци и Евре­и (од сло­вен­ски­те зем­ји). Пла­не­тар­но зна­чај­но от­кри­ти­е на Га­не е де­ка е то­а ет­но­бе­лег на срп­ство­то (!?).

Во свет­ли­на­та на ова от­кри­ти­е ни­ка­ко не мо­жа­м да си за­мис­ла­м што им збо­ру­вал Га­не на вре­ме­то на сво­и­те сту­ден­ти. Та не­ли тој на Фи­ло­лош­ки­от фа­кул­тет во Скоп­је пре­да­ва­ше ма­ке­дон­ска ли­те­ра­ту­ра на XIX век? Ка­ко мо­жел за еден Ки­рил Пеј­чи­но­ви­ќ да збо­ру­ва ка­ко за зна­чен ма­ке­дон­ски прос­ве­ти­тел и пок­рај да­ви­до­ва­та ѕвез­да во пре­зи­ме­то. Ка­ко мо­жел Га­не да со­ра­бо­ту­ва со Ха­ра­лам­пи­е По­ле­на­ко­виќ, кој ис­то та­ка на ра­ка­вот ја но­се­ше зло­коб­на­та ѕвез­да на ет­но­бе­ле­гот. Сет­не, ка­ко мо­же Га­не и ден-де­нес да се­ди во ис­та­та Ака­де­ми­ја со еден Вла­да Уро­ше­ви­ќ и да го под­не­су­ва по­ни­же­ни­е­то овој да па­ра­ди­ра пред не­го ка­ко ма­ке­дон­ски кни­жев­ни­к ко­га и тој е ет­но­бе­ле­жан ка­ко ме­не. (А и по бла­го­на­деж­на­та ни пар­ти­ја на влас­т фа­ти­ја да се мо­та­ат ед­но чу­до ет­но­бе­ле­жа­ни. Не­ко­и ду­ри бе­а кан­ди­да­ти за гра­до­на­чал­ни­ци!)

И на кра­јот збор-два за по­ли­тич­ка­та ак­ро­ба­ти­ка. Кој пи­шу­вал то­а за би­лин­гвиз­мот во Ма­ке­до­ни­ја (срп­ски­от ка­ко но­сеч­ки ја­зик, а ма­ке­дон­ски­от ка­ко ло­за што се об­вит­ку­ва око­лу не­го)? А по­те­м ис­ти­от тој ба­рал ад­ми­нис­тра­тив­на заб­ра­на за вне­су­ва­ње срп­ски вес­ни­ци и спи­са­ни­ја во Ма­ке­до­ни­ја. А по­те­м ис­ти­от тој со ср­це­па­ра­тел­ни збо­ро­ви ѝ ја про­мо­ви­рал кни­га­та на ед­на ет­но­бе­ле­жа­на ам­ба­са­дор­ка од се­вер. Ова не е ак­ро­ба­ти­ка! Ова е сал­то мор­та­ле на Га­не ака­де­ми­кот! А се зна­е ка­де се из­ве­ду­ва та­а веш­ти­на.

###

Сакате да продолжите со читањето на останатите 319 колумни? Обезбедете си примерок
Оваа колумна е само една 319-те издадени во збирката наречена едноставно „Колумни“. Оваа книга како и сите останати во издание на Фондацијата Ѓорѓи Марјановиќ не се продаваат на „традиционален“ начин туку се добиваат како благодарност за вашата донација. Финансиските средства обезбедени од донациите ќе бидат употребени за помош при школување и вработување на деца без родители, што е една од нашите стратешки определби.

Инструкции за нарачување

За да ја добиете оваа книга, кликнете на копчето Донирај во горниот десен агол и во полето за забелешка наведете ја адресата на која сакате да ви биде доставена книгата. Донирајте износ по Ваш избор во Фондот за школување на Фондацијата Ѓорѓи Марјановиќ а ние книгите заедно со автограмот од авторот ќе ги доставиме на Вашата домашна адреса. При нарачката, во полето Белешка за нарачката, задолжително наведете „Колумни“.

Забелешка: Можете да донирате износ по ваш избор но не помал од 1500 ден + поштарина. Поштарината за испорака во Македонија изнесува 130 денари. За испорака надвор од Македонија, ве молиме контактирајте нé претходно.